قبل التحریر:
در نظرسنجی‌ای که انجام دادم، بعضی معتقدند که باید شیوه‌ی نگارش قوی‌تری برای بیان مطالب ابتدائیات به کار ببرم. درست است. خودم هم به این مهم معتقدم، اما حقیقتاً بعضی وقت‌ها خیلی حوصله ندارم روی شیوه‌ی نگارش مطلب فکر کنم. نه این‌که بخواهم بی‌فکر جلو بروم، ولی برای برگزیدن شیوه‌ی نگارش قوی‌تر باید خیلی فکر کنم و حقیقتاً در این روزها حسّش نیست! شما علی الحساب اصل مطلب را بچسبید و اُنظُر إلی ما قال:
کجای تاریخ ایستاده‌اید؟ این سؤال را چه‌طور می‌خواهید جواب بدهید؟ چگونه می‌خواهید تحلیلی از شرایط موجود و شرایط فردا ارائه دهید؟ حرکتی که انجام می‌دهید به کجا می‌انجامد؟ چگونه می‌فهمید باید الآن چه کار کنید و چه وظیفه‌ای دارید؟ اصلاً عقبه‌ی فکری شما چگونه ساخته شده؟ از پیشینیانی که دم می‌زنید چه می‌دانید؟ آنان که سنگ‌شان را به سینه می‌زنید و آنان که سنگ‌شان می‌زنید. آدم‌هایی که تا به امروز نام می‌برند، همان‌گونه بودند که شنیده‌اید؟ از کدام‌شان الگو می‌گیرید؟ به سرنوشت کدام‌شان نباید گرفتار شوید؟ اصلاً خودتان را درست می‌شناسید؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها چاره‌ای نداریم جز این که صفحات تاریخ را ورق بزنیم؛ صفحات ناب تاریخ را.
و اگر می‌خواهیم به واقع «بصیر» باشیم و دارای چشم تیزبین، باز هم باید تاریخ بدانیم.
حداقلی که واجب است تاریخ بدانیم، تاریخ پیامبران است. بعد هم تاریخ امامان و دشمنان‌شان.
تحقیقاً کامل‌ترین تاریخ پیامبران را علامه مجلسی نوشته است، با نام «حیاةُ القُلوب»1. شخصاً معتقدم که باید این کتاب را در زمینه‌ی تاریخ پیامبران خواند. اما از آن‌جایی که علامه در نقل یک واقعه، احادیث قوی و ضعیف را با هم آورده، شاید خواننده را گیج کند که بالاخره کدام یک درست است. پس برای سهولت در خواندن و فهم بهتر آن، بایستی به کتاب «تاریخ انبیاء»2 اثر سیدهاشم رسولی محلاتی مراجعه کرد که با قلمی روان به بیان وقایع می‌پردازد.
تاریخ امامان معصوم علیهم السلام را در «منتهی الآمال»3 شیخ عباس قمی مطالعه کنید. البته نسخه‌ی چهار جلدی آن به‌ترین نسخه است. سه جلد آن مربوط به تاریخ معصومین است و یک جلد آن با نام «تتمّةُ المُنتَهی»4 مربوط به تاریخ خلفاست که باید حتماً خوانده شود.
کتاب بسیار مهم دیگر، تألیفی است از زمان امیرالمؤمنین علیه السلام با تأیید پنج امام معصوم و اعتماد 140 تن از علمای اسلام، با نام «اسرار آل محمد ص»5 ترجمه‌ی کتاب سُلیم بن قیس هِلالی؛ اولین کتاب حدیثی و تاریخی از قرن اول اسلام.
پس از آن‌که این کتاب در سه روز نزد امام سجاد ع قرائت شد، فرمود: «سلیم راست گفته است، خدا او را رحمت کند. همه‌ی این‌ها احادیث ماست که نزد ما شناخته شده است.»
حضرت صادق صلوات الله علیه نیز فرموده‌اند «هر کس از شیعیان و محبین ما، کتاب سلیم بن قیس هلالی را نداشته باشد، چیزی از مسائل ولایت ما نزد او نیست، و به وسائل ما آگاهی ندارد. این کتاب الف‌بای شیعه و سرّی از اسرار آل محمد است.»
البته این نکته حائز اهمیت است که بعد از خواندن این کتاب‌ها، روی بیاورید به خواندن کتب تاریخ جهان و ایران، و هم‌چنین کتب تاریخ تحلیلی در هر زمینه‌ای، و بدانید که خواندن تاریخ بسیار جذاب و شیرین است.
بعد التحریر:
1- «در قرآن آیات بسیارى است که به مطالعه ی اقوام گذشته دعوت مى کند و آن را مانند یک منبع براى کسب علم معرفى مى کند. از نظر قرآن تاریخ بشر و تحولات آن بر طبق یک سلسله سنن و نوامیس صورت مى گیرد. عزت ها و ذلت ها و موفقیت‌ها و شکست‌ها و خوشبختی‌ها و بدبختی‌هاى تاریخى حساب‌هایى دقیق و منظم دارد و با شناختن آن حساب‌ها و قانون‌ها مى توان تاریخ حاضر را تحت فرمان در آورد و به سود سعادت خود و مردم حاضر از آن بهره گیرى کرد.»6
2- «نمی‌خواهیم به افتخار به گذشتگان اکتفا کنیم، اما می‌خواهیم از راه شناختن تاریخ خود، گذشته‌ى خود و برجستگان این تاریخ، خود را درست بشناسیم؛ امروزمان را درست بفهمیم و راه فردامان را تشخیص بدهیم و باز کنیم.»7
3- «من کلا به جوانها و بخصوص به دانشجویان و طلاب توصیه مى‌کنم که آگاهی‌هاى خودشان را افزایش دهند. بسیارى از این کجروی‌هایى که شما ملاحظه مى‌کنید، ناشى از کمبود آگاهى است.»8
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1- حیاة القلوب، علامه محمدباقر مجلسی، 5 جلد، انتشارات سُرور، تلفن: 02517736810
2- تاریخ انبیاء؛ قصص قرآن از آدم تا خاتم، سیدهاشم رسولی محلاتی، نشر بوستان کتاب قم
تلفن: 7 الی 02517742155
3- منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، 3 جلد، انتشارات دلیل ما، تلفن: 02517744988 و 02517733413
و 02166464141
4- تتمّةُ المُنتهی؛ در تاریخ خلفا، شیخ عباس قمی، انتشارات دلیل ما
5- اسرار آل محمد ص، ترجمه‌ی کتاب سلیم بن قیس هلالی، انتشارات دلیل ما
6- مرتضی مطهری، انسان و ایمان، مجموعه آثار، ج2، ص69
7- بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار عمومى مردم لار 19/02/1387
8- بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در جلسه‌ى پرسش و پاسخ دانشجویان دانشگاه صنعتى امیرکبیر 22/12/1379
